Gibraltar – brytyjskie terytorium na jeden dzień

861

Ze Skały elegancko widać Afrykę. Cieśnina w najwęższym miejscu ma 14 kilometrów. Wiadomo, że to strategiczna miejscówka i Wiela Brytania nigdy nie odpuściła tej ziemi Hiszpanii, podobnie jak Hiszpania nie odpuściła Maroku Ceuty, własnej enklawy po afrykańskiej stronie cieśniny.

Niewielkie brytyjskie terytorium zależne na krańcu Półwyspu Iberyjskiego ma długość mniej więcej 4.8 kilometra i szerokość jednego kilometra. Większą część jego powierzchni zajmuje Skała Gibraltarska, której najwyższy punkt wznosi się 427 metrów nad poziom znajdującego się u jej stóp morza.

Politycznie Gibraltar nadal jest przedmiotem sporu między Wielką Brytanią i Hiszpanią, który przybrał na sile po brexicie. Koniec końców Gibraltar znajduje się w strefie Schengen. W historii mieszkańcy dwukrotnie – w latach 1967 i 2002 – odrzucili możliwość przejścia pod jurysdykcję Hiszpanii. Ale ruch tutaj jest prawostronny.

Cieśnina Gibraltarska

Szeroka w najwęższym punkcie na 14 kilometrów cieśnina łączy Atlantyk z Morzem Śródziemnym. Z Gibraltaru widać Afrykę i można stąd kontrolować ruch między tymi akwenami. To strategiczne miejsce, z którego można kontrolować żeglugę. Kto oglądał serial Das Boot doskonale pamięta, jak okręt U-96 tędy przechodził. Choć wody cieśniny stanowią wody terytorialne państw nadbrzeżnych, to nie zawarto umowy delimitacji granic państwowych. W konsekwencji ruch odbywa się tutaj na zasadach prawa przejścia tranzytowego i jednostki mogą przepływać swobodnie.

Port lotniczy Gibraltar

Lotnisko Gibraltar należy do tych portów lotniczych, które napędzają pasażerom największego stracha. W znaczniej części pas długości 1776 metrów znajduje się na usypanym sztucznie podczas II wojny światowej lądzie. Tuż za jego końcami jest woda. W poprzek pasa przechodzi Winston Churchil Avenue – do niedawna jedyna droga łącząca Gibraltar z Hiszpanią.

Z przerwą w latach 1969-1985, kiedy granica została zamknięta przez Hiszpanię, i aż do 2023 roku podczas startu i lądowania wstrzymywano ruch kołowy, aby umożliwić wykonanie operacji lotniczej. 31 marca 2023 otwarto tunel Kingsway pod wschodnim krańcem pasa, którym kierowany jest ruch kołowy. Piesi nadal mogą przechodzić drogą w poprzek pasa startowego, oczywiście tylko wtedy, gdy nie jest wykonywana żadna operacja lotnicza.

Katastrofa lotnicza w Gibraltarze

Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych i premier Rządu na uchodźstwie generał Władysław Sikorski w dniach w 1943 roku przeprowadzał inspekcję polskich wojsk na Bliskim Wschodzie. W drodze powrotnej z Kairu samolot Liberator Mk II o numerze fabrycznym AL523 wylądował na Gibraltarze, gdzie generał uczestniczył w przyjęciu u gubernatora. 4 lipca o 22.45 samolot rozpoczął kołowanie na zachodni koniec pasa. O 23.05 Liberator otrzymał pozwolenie na start w kierunku wschodnim. Po 16 sekundach lotu, około 600 metrów od końca pasa samolot uderzył w powierzchnię wody. Tuż przed północą zwłoki generała wyłowiono z wód Zatoki Katalońskiej Morza Alborańskiego.

Brytyjski raport komisji badającej wypadek wykluczał sabotaż, a jako przyczynę wskazywał blokadę steru wysokości. Od dnia katastrofy mnożą się inne hipotezy dotyczące przyczyn katastrofy oraz kolejne teorie spiskowe. Dość powiedzieć, że pochowany pierwotnie bez przeprowadzania autopsji generał był dwukrotnie ekshumowany i łącznie urządzono mu trzy pogrzeby – ostatni w 2008 roku. Z całą pewnością śmierć generała osłabiła pozycję Polski wobec roszczeń terytorialnych ZSRR, późniejszych ustaleń konferencji pokojowej w Teheranie i miała wpływ na kształt ustroju i granic Polski po drugiej wojnie światowej.

Małpy na Gibraltarze

Na Gibraltarze żyją makaki – magoty gibraltarskie – jedyna wolno żyjące małpy w Europie (Apes Den). Ich populacja wynosi ponad 200 osobników i wspinając się na Skałę Gibraltarską trudno jest ich nie spotkać.

Karmić zwierząt nie wolno, bo mogą przy okazji pokąsać. Za dokarmianie grozi poważny mandat.

Jest kilka teorii skąd wzięły się małpy na Gibraltarze. Być może małp w Europie było więcej, ale tylko się tutaj ostały. Być może sprawdzili je tutaj dawno Arabowie, a może później Brytyjscy żołnierze. Znaczenia nie ma to raczej większego, spacerując po Gibraltarze nie powinno się trzymać w ręku jedzenia, żeby się nie narażać na starcie ze zwierzyną.

Jak zwiedzać Gibraltar

Sposobów na zwiedzanie Gibraltaru jest cała masa. Najciekawszy – ale drogi i w sumie bez sensu – to oczywiście wylądować tu samolotem. Najpopularniejszy, to przekroczyć granicę piechotą. O strony Hiszpanii robi to wiele osób pracujących na terytorium WIelkiej Brytanii. Rankiem przed pracą i popołudniami ustawiają się do przejścia granicznego kolejki pieszych i rowerzystów. Można też samochodem, choć o miejsce parkingowe na Gibraltarze nie jest zbyt łatwo i zdecydowanie nie jest to okolica, po której można poruszać się na czterech kołach.

Bezpłatny i często polecany parking znajduje się na samy koniuszku Gibraltaru – Europa Point w pobliżu pomnika Władysława Sikorskiego. Można tutaj wsiąść w autobus i objechać całe terytorium.

Na Skałę Gibraltaru można się dostać wyciągiem. Zimą akurat przechodzi konserwację, więc można korzystać z taksówek, busów lub samemu się wdrapać początkowo po schodach, a póżniej po stromych ścieżkach i drogach.

Odległości między najciekawszymi miejscami ku górze wynoszą po kilka kilometrów, więc w sumie to niezły spacer.

Można tu zwiedzić tunele z czasów II wojny światowej i wcześniejsze z XVIII wieku. Wspomniane małpy w Upper Rock Nature Reserve (Apes Den), choć zwierzęta biegają w zasadzie po całej powierzchni góry.

Ścieżka prowadzi przez długi na 70 metrów Most Windsorów, z którego widoki są ładne. Obok biegnie alternatywna ścieżka po twardym gruncie, jeśli ktoś nie lubi chwiania się na wysokości.

W jaskini św. Michała (St. Michael’s Cave) wśród formacji skalnych znajduje się przeurocza sala koncertowa.

Zwiedzając Gibraltar co chwilę można napotkać działa pochodzące z różnych okresów, które mogły bronić przejścia przez cieśninę i bronić wejścia do portów.

Na zwiedzanie Gibraltaru wystarczy jeden dzień. Zimą nie ma tu tłumów, a będąc w okolicach Malagi można tutaj się wybrać. Gibraltar to terytorium niewielkie i gęsto zaludnione. Gdzie to tylko możliwe stoją lub powstają zabudowania. W tym zabetonowanym świecie nie ma sensu spędzać wakacji, gdy na widoku jest hiszpańskie Costa del Sol.