Jak rozpoznać samolot

Jeżeli chcesz błysnąć umiejętnością rozpoznania samolotu, który jest w locie, kołuje po pasie lub stoi na lotnisku, ten poradnik jest dla ciebie. Wbrew pozorom, odpowiedź na pytanie „Jaki to samolot” nie musi być trudna, a znakomita liczba operacji na polskich lotniskach wykonywana jest przez egzemplarze raptem kilkunastu różnych modeli, więc zostanie ekspertem nie jest zbyt trudne.

Prawdziwego znawcę polskiego nieba uczyni z nas umiejętne rozróżnienie maszyn należących do rodziny Airbus 319/320/321, modeli Airbus A330, Airbus A340, Airbus A380, rodziny Boeing 737, modeli Boeing 747, Boeing 777, Boeing 787, An-124, rodziny Embraer 170/175/190/195, rodziny Bombardier CRJ-770/CRJ-900, i turbośmigłowych ATR 42/72, Bombardier Q400, Saab 340.

Przydaje się wiedza ogólna o liniach lotniczych, dzięki której możemy się mądrzyć, gdy tylko widzimy kolor kadłuba czy logotyp przewoźnika, na przykład:

• linia Ryanair korzysta wyłącznie z modelu Boeing 737 w różnych wariantach,
• flota linii Wizz Air składa się wyłącznie z Airbusów 320 i 321,
• flota pasażerska linii Emirates to bardzo łatwo odróżnialne Boeingi 777 i Airbusy 380 (ale to się niebawem zmieni),
• Polskie Linie Lotnicze LOT eksploatują samoloty Embraera (170/175/195), Bombardiera (Q-400 i CRJ-900) oraz Boeinga (różne typy 737 i 787) – nie ma więc takiego zjawiska jak Airbus w barwach LOT’u,
• w znakach rejestracyjnych samolotów w Polsce po znakach przynależności narodowej SP- pierwsza litera znaku oznacza użytkownika; w PLL LOT znaki rejestracyjne mają postać SP-Lxx, a druga litera znaku oznacza typ, np. SP-LRx to Boeing 787 Dreamliner, SP-LVx to Boeing 737 Max 8.

Aby poprawnie rozpoznać model samolotu, obserwujemy kilka jego najbardziej chakterystycznych cech.

• Silniki to najłatwiejszy element do rozpoznania i bardzo pomocna cecha w identyfikacji typu. Zwracamy uwagę na rodzaj napędu (śmigłowy, odrzutowy), liczbę silników i miejsce ich zamocowania (pod skrzydłami, na ogonie).
• Ogon samolotu często ma bardzo charakterystyczne cechy, jak kształt statecznika pionowego, sposób i kształt montowania statecznika poziomego, kształt usterzeń, sposób i kształt ewentualnego montowania silników lub pomocniczej jednostki napędowej APU.
• Skrzydła mogą być połączone z górną (górnopłat) lub dolną (dolnopłat) częścią kadłuba i mogą mieć różne kształty.
• Dziób samolotu wraz z oszkleniem kabiny pilotów może być bardzo różnie wyprofilowany.
• Podwozie może być w różny sposób montowane i chowane do kadłuba lub skrzydeł. Różna może być liczba kół oraz ich układ.
• Kadłub może mieć wiele charakterystycznych cech, takich jak ogólny kształt i szerokość (narrow-body, wide-body), liczba i umiejscowienie wejść, rozmieszczenie okien.
• Winglety, czyli zakończenia skrzydeł, których celem jest zmniejszanie oporu indukowanego przez statek powietrzny, mogą występować lub nie, a ich kształt może być bardzo różny.

Cztery silniki

Na polskich lotniskach to widok dość rzadki. Cywilne maszyny z czterema silnikami, które odwiedzają nasze lotniska odróżnić dość łatwo.

Boeing 747

Jumbo jeta łatwo rozpoznać i trudno pomylić z jakimkolwiek innym statkiem powietrznym. Pod skrzydłami mamy cztery silniki, a z przodu kadłuba widzimy charakterystyczny garb, w którym mieści się górny pokład samolotu. Kabina pilotów mieści się na górnym pokładzie.
Choć regularnie żadna linia nie lata na polskie lotniska tym modelem samolotu, Boeinga 747 spotkać u nas możemy przy okazji lotów czarterowych oraz w wersji transportowej. Wizyta prezydenta USA w Polsce najczęściej oznacza lądowanie aż dwóch maszyn bazujących na modelu 747, choć zmodyfikowane do potrzeb Air Force One oficjalnie mają oznaczenie VC-25A.

Airbus A380

Super jambo ma pod skrzydłami cztery silniki i dwa pokłady przez całą długość kadłuba. Nie ma innej maszyny z dwoma rzędami okien przez cały kadłub. Kabina pilotów mieści się na dolnym pokładzie.
W Polsce Airbus A380 lądował po raz pierwszy w 2001 roku. Nie ma regularnych lotów realizowanych przez ten typ samolotu, a lotnisko w Warszawie nie jest przystosowane do regularnej obsługi tak dużej liczby pasażerów na dwóch pokładach. Zdarzają się lądowania nieplanowane, np. z powodu choroby któregoś z pasażerów.

Airbus 340

Szerokokadłubowy samolot pasażerski z czterema silnikami pod skrzydłami i jednym pokładem na całej długości kadłuba.
W Polsce bywa, gdy odwiedza nas kanclerz Niemiec na pokładzie rządowego Airbusa A340 Konrad Adenauer.

An-124

Ta maszyna nie wozi pasażerów, ale nie wypada jej nie znać. Transportowy samolot produkcji radzieckiej o konstrukcji górnopłata z opasłym kadłubem i czterema silnikami pod skrzydłami. Główne podwozie składa się z dwóch rzędów kół po dwóch stronach kadłuba.
Na polskich lotniskach An-124 Rusłan bywa dość regularnie. Szczególnie widowiskowy jest jego załadunek, który odbywa się przez uniesiony dziób samolotu.

Dwa silniki odrzutowe

Znakomita większość ruchu na polskich lotniskach generują maszyny dwusilnikowe. Zacznijmy od tych o napędzie odrzutowym.

Boeing 737

Jeżeli nie doczytasz do końca i nie masz pojęcia jak się nazywa samolot, który widzisz, a chcesz zgadywać, to postaw na 737. To rodzina najpopularniejszych samolotów wąskokadłubowych na świecie, więc jest spora szansa, że trafisz.
Dziesiątki lat rozwoju tej konstrukcji zaowocowało istnieniem wielu wariantów, z których obecnie najwięcej w użytku jest egzemplarzy linii Classic, Next Generation i MAX. Podstawowe cechy umożliwiające identyfikację 737 pozostały jednak niezmienne.
Boeing 737 to samolot wąskokadłubowy z dwoma silnikami pod skrzydałmi. 737 ma charakterystyczną płetwę łączącą kadłub ze statecznikiem pionowym. Dziób jest bardziej ostry (w przeciwieństwie do obłego dzioba rodziny Airbus 319/320/321), a boczne okna kabiny pilotów mają charakterystyczne skosy.

Airbus 319/320/321

To druga bardzo popularna rodzina samolotów wąskokadłubowych, więc jeśli nie 737, to bardzo możliwe, że chodzi o któryś wariant z rodziny Airbusa. Dwa silniki pod skrzydłami, zaokrąglony dziób, brak charakterystycznej dla 737 płetwy i bardziej kwadratowe boczne okna kabiny pilotów to cechy rozpoznawcze.
Modele z tej rodziny różnią się przede wszystkim długością. Dodatkowo Airbus 319 ma wyjścia z przodu i tyłu oraz jedno wyjście awaryjne nad skrzydłem, Airbus 320 ma nad skrzydłem dwa wyjścia obok siebie. Airbus 321 ma 4 wyjścia rozmieszczone wzdłuż kadłuba.

Boeing 777

Trzy siekiery, bo tak często nazywany jest Boeing 777 powinniśmy rozpoznać po tym, że jest duży. To największy samolot dwusilnikowy szerokokadłubowy. Charakterystyczny jest także brak wingletów i spłaszczona końcówka ogona. Na każdej z goleni podwozia głównego zamontowano po trzy pary kół.
Boeing 777 bywa w Warszawie codziennie w barwach linii Emirates, realizując połączenie do Dubaju.

Aibrus 330

Szerokokadłubowego Airbusa 330 odróżnimy od Airbusa 340 dzięki mniejszej liczbie silników. Airbus 330 ma zaostrzony kształt dziobu i także po tym odróżnimy go od modelu 321. Na każdej z goleni podwozia głównego zamontowano po dwie pary kół.

Boeing 787

Dreamlinera w locie rozpoznamy po szerokim kadłubie, wygiętych skrzydłach bez wingletów. Przeszklenie kabiny pilotów stanowią 4 szyby, które wraz z dziobem stanowią jedną opływową linię samolotu. Każda z goleni podwozia głównego Boeinga 787 ma po dwie pary kół.
Polskie Linie Lotnicze LOT były pierwszym europejskim użytkownikiem Boeinga 787. Obecnie LOT uzytkuje lilkanaście maszyn tego typu.

Embraer 170/175/190/195

Rodzinę samolotów Embraera charakteryzuje węższy kadłub, mniejsze długość i rozpiętość w porównaniu do Airbusa 320 czy Boeinga 737. Szyba kabiny pilotów jest w jednej linii z dziobem samolotu. Końcówki skrzydeł mają winglety.
Modele Embraer 170 i Embraer 175 nie mają wyjścia ewakuacyjnego nad skrzydłami. Modele Embraer 190 i Embraer 195 mają po jednym wyjściu ewakuacyjnym nad skrzydłami. 190 ma 14 okien między wyjściem ewakuacyjnym a ogonem, model 195 ma o dwa okna więcej.

Bombardier CRJ

Bombardiery CRJ to rodzina samolotów wąskokadłubowych z dwoma silnikami umieszczonymi na ogonie. Dolnopłaty z usterzeniem poziomym w kształcie litery T. Bombardiery CRJ dość łatwo pomylić z rodziną Fokker 70/Fokker 100 oraz modelami Embraer ERJ, ale na polskich lotniskach częściej spotykamy właśnie Bombardiery.
Modele Bombardier CRJ-700 i Bombardier CRJ-900 różnią się długością kadłuba. Wersja 700 ma jedno, a wersja 900 dwa wyjścia ewakuacyjna nad skrzydłem.

Dwa silniki turbośmigłowe

Samolotami turbośmigłowymi realizowanych jest wiele połączeń regionalnych.

Bombardier Q-400

Q-400, Wcześniejsza nazwa modelu to DHC-8 (Dash-8), jest górnopłatem z usterzeniem typu T. Przeszklenie kabiny składa się z czterech części i jest w linii z dziobem samolotu. Golenie podwozia głównego Bombardiera Q400 montowane są do gondoli silników pod skrzydłami.
W Polsce Bombardiery Q-400 łatwo spotkać np. w barwach Polskich Linii Lotniczych LOT, gdzie wykorzystywane są w obsłudze połączeń regionalnych.

ATR 42/72

Od Bombardiera Q400, który także jet górnopłatem z usterzeniem typu T, odróżnimy rodzinę ATR po szybach kabiny pilotów, których jest sześć i nie są w linii z dziobem samolotu. Podwozie główne chowane jest do kadłuba.
Model ATR 72 jest dłuższy od ATR 42 o pięć metrów i może zabrać na pokład 22 pasażerów więcej.

Saab 340

Dolnopłat z klasycznym usterzeniem i charakterystyczną płetwą łączącą statecznik pionowy z kadłubem.
W Polsce Saaba 340 spotkać dość łatwo, dzięki linii SprintAir, która jest największym operatorem tego modelu w konfiguracji cargo.

Planespotting

Powyższa lista z dużym prawdopodobieństwem pomoże rozpoznać większość samolotów startujących i lądujących na polskich lotniskach. Nie jest jednak kompletna, a wolności lotnicze sprawiają, że wszystko, co lata, może też kiedyś u nas lądować.

Są piękne maszyny, o których głośno, jak trzysilnikowe Tu-154, które służyły jako samoloty rządowe aż do katastrofy w Smoleńsku w 2010 roku. Jest piękny McDonnell Douglas MD-11, do niedawna król lotniska Chopina w Warszawie regularnie realizujący rejsy dla firmy UPS. Są Boeingi 767, podobne do tego, który lądował w Warszawie bez podwozia. Są ekskluzywne bizjety i maszyny dyspozycyjne, jak rządowe Gulfstream G550. Są Piaggio P.180 Avanti należące do Lotniczego Pogotowia Ratunkowego z dwoma silnikami i śmigłami pchającymi.

Jest sporo różnego rodzaju maszyn wojskowych. Są maszyny lotnictwa ogólnego.

Planespotterzy to osoby, których hobby jest obserwowanie i fotografowanie samolotów. Jeśli doczytałeś ten tekst aż dotąd, jesteś już jednym z nich – zobacz gdzie są najlepsze miejsca do robienia zdjęć przy lotnisku w Warszawie.