Spis treści
31 grudnia 2020 w życie wejdą nowe przepisy dotyczące bezzałogowych statków powietrznych. Będą miały zastosowanie na terenie całej Unii Europejskiej, co w efekcie powinno ujednolicić zasady wykonywania lotów na terenie różnych państw i sprawić, że jednolite czytelne zasady obejmą wszystkich użytkowników dronów. I choć pozostanie szereg ograniczeń geograficznych i strefowych – definiowanych samodzielnie przez poszczególne państwa – latanie dronem za granicą stanie się znacznie łatwiejsze.
Pilot drona i operator drona
Nowe przepisy wprowadzają rozgraniczenie między operatorem i pilotem drona. Zmienia się znaczenie tego pierwszego terminu. Operator drona to osoba fizyczna lub prawna, która eksploatuje bezzałogowy statek powietrzny. Pilot drona to osoba pilotująca drona.
Takie rozróżnienie jest analogiczne do znanego z dużego lotnictwa gdzie pilot samolotu steruje samolotem należącym do linii lotniczej, która jest operatorem. Gdy osoba fizyczna lata własnym dronem może być jednocześnie pilotem i operatorem.
Kategorie lotów dronem
Dotychczas loty dronem były realizowane jako VLOS (wykonywane w zasięgu wzroku) lub BVLOS (poza zasięgiem wzroku) wykonywane poza zasięgiem wzroku. Przepisy unijne wprowadzają nowy podział lotów wykonywanych bezzałogowcami, związany z ryzykiem, jaki potencjalny lot w danej kategoriii ze sobą niesie.
- Kategoria otwarta – przewidziana dla operacji wykonywanych w zasięgu wzroku (VLOS) dla dronów o masie poniżej 25kg do wysokości maksymalnej 120 metrów nad terenem (z wyjątkiem sytuacji, gdy dron przelatuje nad przeszkodą). Loty w kategorii dzielą się na podkategorie: A1, A2 i A3. W tej kategorii dron nie może przewozić ładunku ani dokonywać zrzutu, musi zachować bezpieczną odległość od osób i nie może przelatywać nad zgromadzeniami. Dron powinien posiadać oznaczenie CE. Jest to kategoria o najmniejszym ryzyku lotu.
- Kategoria szczególna – obejmuje loty o większym poziomie ryzyka (przekraczające ograniczenia dla kategorii otwartej) wykonywane w warunkach VLOS (w zasięgu wzroku) lub BVLOS (poza zasięgiem wzroku) i wymagdające uzyskania zezwolenia od organu (w Polsce Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego). Zezwolenie może być wydane na pojedynczą operację, grupę operacji, scenariusze standardowych operacji lub poprzez certyfikat LUC będący Certyfikatem Operatora Lekkiego Bezzałogowego Systemu Powietrznego.
- Kategoria certyfikowana – obejmuje loty wysokiego ryzyka wykonywane w warunkach wykonywane w warunkach VLOS (w zasięgu wzroku) lub BVLOS (poza zasięgiem wzroku) i wymagające certyfikacji bezzałogowego systemu powietrznego na podstawie rozporządzenia delegowanego (UE) 2019/945 oraz certyfikacji operatora i, w stosownych przypadkach, uzyskania licencji przez pilota BSP.
Kategoria otwarta
Loty w kategorii otwartej są wykonywane, gdy masa BSP nie przekracza 25 kilogramów, a wysokość lodu nie przekracza 120 metrów. Ponadto spełnione muszą być warunki jednej z podkategorii.
Podkategoria A1 – loty nad ludźmi
`W kategorii otwartej loty nad ludźmi dozwolone są wyłącznie dla BSP o masie mniejszej niż 250 gramów (klasa C0) oraz wyprodukowanych jako zabawka (zgodnie z klasyfikacją UE), a także ważących więcej niż 250 gram i mniej nić 900 gram (klasa C1) po spełnieniu dodatkowych warunków: egzamin online pilota. Dla klasy C1 czas przelotu nad osobami postronnymi musi być skrócony do niezbędnego minimum i nie wolno wlatywać nad zgromadzenia. Maksymalna prędkość loty w podkategorii A1 wynosi 19 metrów na sekundę.
Podkategoria A2 – loty blisko ludzi
W podkategorii A2 możliwe jest wykonywanie lotów (klasa C2) w odległości nie bliżej niż 30 metrów od osób postronnych lub bliżej niż 5 metrów od osób postronnych, jeśli drom posiada system ograniczenia prędkości do 5 metrów na sekundę. Dla wykonywania lotów w tej podkategorii niezbędny
jest Certyfikat Kompetencji Pilota BSP (szkolenie online, egzamin online, egzamin teoretyczny pod nadzorem). Maksymalna masa drona wynosi 4 kilogramy.
Podkategoria A3 – loty daleko od ludzi
W podkategorii A3 nie wolno wykonywać lotów dronami klas C3 i C4 nad osobami, a minimalna odelgłość od osób i zabudowy wynosi 150 metrów. Wymagany jest szkolenie online i test online.
Zgromadzenie osób i osoby postronne
Aby przepisy były jasne wprowadzono definicję, z której wynika, że zgromadzenie osób to takie ich zagęszczenie, które uniemożliwia swobodne ich przemieszczenie się. Osoby postronne to takie, które nie biorą udziały w realizacji operacji z użyciem BSP lub nie są świadome poleceń wykonywanych przez pilota BSP i zalecanych przez niego środków bezpieczeństwa.
Klasy dronów
Poszczególne kategorie mogą być realizowane przez drony należące do konkretnych klas. Ich szczegółowy opis znajduje się w treści stosownego rozporządzenia, ale najistotniejsze parametry przedstawiają się następująco:
C0 – drony o masie poniżej 250 gram i maksymalnej prędkości lotu mniejszej niż 19 metrów na sekundę m/s z ograniczeniem wysokości lotu maksymalnie do 120 metrów nad punktem startu. Klasa C0 dronów może być wykorzystywana we wszystkich podkategoriach Kategorii Otwartej.
C1 – drony o masie poniżej 900 gram lub takie, których parametry użytkowe i właściwości fizyczne gwarantują, że
w przypadku zderzenia z prędkością końcową z ludzką głową energia przenoszona na głowę będzie mniejsza niż 80 J. Maksymalna prędkość dronów tej klasy może wynosić 19 metrów na sekundę z ograniczeniem wysokości lotu do 120 metrów. Klasa C1 dronów może być wykorzystywana we wszystkich podkategoriach Kategorii Otwartej.
C2 – drony o masie do 4 kilogramów, które są wyposażone w tryb obniżonej prędkości do 3 metrów na sekundę wybierany z poziomu aparatury sterowanie i ograniczenie wysokości lotu do 120 metrów. Klasa dronów C2 może latać w podkategoriach A2 (blisko ludzi – 5m lub 30m) i A3 (daleko od ludzi) Kategorii Otwartej.
C3 – drony o masie do 25 kilogramów, latające w trybach automatycznych z ograniczeniem wysokości maksymalnej lotu do 120 metrów. Klasa dronów C3 może latać w podkategorii A3 (daleko od ludzi) Kategorii Otwartej.
C4 – drony o masie do 25 kilogramów, które nie są wyposażone w tryby automatyczne z wyjątkiem funkcji awaryjnej stabilizacji lotu.
Kategoria szczególna
Loty, których parametry przekraczają warunki kategorii otwartej wykonywane będą w kategorii szczególnej i będą oparte o ocenę ryzyka ze strony operatora i nadzoru lotniczego. Loty będę wymagały weryfikacji i zgody Urzędu Lotnictwa Cywilnego w jednym z trzech trybów: oświadczenie o operacji zgodnej ze standardowym scenariuszem, wniosek o zezwolenie na operacje, certyfikat LUC. Urząd Lotnictwa Cywilnego może odmówić udzielenia zgody na operację, jeżeli uzna, że nie jest wystarczająco bezpieczna.
Przykładem operacji standardowej mogą być: STS01 – lot w warunkach widoczności, bezpieczna odległość od osób, wysokość maksymalna 120m, waga drona do 25 kilogramów – i STS02 – lot BVLOS, wysokość do 120 metrów, waga drona do 25 kg, odległość do 1 kilometra w poziomie lub do 2 kilometrów w poziomie przy wykorzystaniu obserwatora.
Kategoria certyfikowana
Operacje będą należały do kategorii certyfikowanej, gdy bezzałogowy system powietrzny będzie certyfikowany na podstawie art. 40 ust. 1 lit. a), b) i c) rozporządzenia delegowanego (UE) 2019/945 oraz operacje będą realizowane nad zgromadzeniami osób lub wiązać się z przewozem osób lub materiałów niebezpiecznych.
Rejestracja dronów i operatorów dronów
Spośród kilku warunków powodujących obowiązek rejestracji operatorów dronów w uregulowania europejskich najważniejszy jest ten, który obejmuje wykonywanie operacji dronem wyposażonym w urządzenie zbierające dane osobowe. Zatem każdy dron posiadający kamerę sprawia, że na operatorze ciąży obowiązek rejestracji. Inne warunki dotyczące kategorii operacji lub masy drona nie mają większego znaczenia, gdyż BSP bez kamery są wykorzystywane niezwykle rzadko.
Szkolenie pilotów
Każda osoba pilotująca drona o masie powyżej 250 gramów zobowiazana będzie do odbycia szkolenia online i zaliczenia testu potiwerdzającego zdobycie wymaganej wiedzy. Dowód zaliczenia szkolenia i testu online będzie wystarczający dla realizacji operacji w podkategoriach A1 i A3 kategorii otwartej.
Dla podkategorii A2 wymagany będzie certyfikat kompetencji pilota bezzałogowego statku, możliwy do uzyskania po zaliczeniu egzaminu online oraz dodatkowego egzaminu teoretycznego i zdobyciu praktycznych umiejętności w ramach samokształcenia.
Dla wykonywania lotów w kategorii szczególnej niezbędne będzie ukończenie szkolenie online, doszkolenie w ramach odpowiedniego scenariusza STS i odbycie szkolenia praktycznego.
Co bardzo ważne, państwa członkowskie nadal mogą określać strefy geograficzne, w których operacje dronami są zakazane lub ograniczone. Mogą w nich wprowadzać dodatkowe wymogi dotyczące BSP – na przykład normy środowiskowe – lub zezwalać na dostęp wyłącznie urządzeniom z określonym wyposażeniem. W określaniu tych stref mogą być brane pod uwagę względy bezpieczeństwa, ochrony, prywatności i kwestie środowiskowe. Zatem nadal niezbędna będzie analiza stref i ewentualne pozyskiwanie zgód, aby na przykład latanie dronem w Warszawie było w pełni bezpieczne i legalne.
Co ważne, przepisy mają zastosowanie na terenie Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego, więc zasady wykonywania lotów dronem w Norwegii także będą ujednolicone. Podobnie drony na Islandii będę podlegały unijnym regulacjom.
Najważniejszymi materiałami źródłowymi nowych regulacji są:
Pomocne materiały publikuje także Urząd Lotnictwa Cywilnego na swoich stronach w formie prezentacji i filmów:
1 comment
Zaczynam dopiero przygodę z dronami i z wielkim zainteresowaniem przeczytałem wpisy na Waszym blogu. Chciałem zapytać o Mavica Mini – ma co prawda masę poniżej 250g jednak ma kamerę. W Której kategorii się zmieści i jakie szkolenie trzeba będzie obyć w świetle nowych przepisów?